Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΟΜΠΛΟΥ
Η Μονή Ομπλού βρίσκεται στο νομό Αχαΐας και είναι κτισμένη στο όρος που σήμερα αποκαλείται Ομπλός. Αρχικά το 1189 κτίστηκε εκκλησάκι δίπλα σε προϋπάρχον παλαιότερο. Κατά τον ιστορικό Στέφανο Θωμόπουλο το εκκλησάκι είχε κατασκευασθεί από Αρβανίτες κάτοικους της περιοχής και ονομαζόταν «Ομπλίτ Παναγιά Κουκούρ» δηλαδή η «Γλυκιά Παναγιά του βουνού του Κούκου».
Το Κουκούρ στην αρβανίτικη διάλεκτο, αποδίδεται με την λέξη κούκος στην ελληνική γλώσσα από την οποία μάλιστα ονομαζόταν το βουνό, πριν την ονομασία Ομπλός.
Σε έγγραφο του Μεγάλου Σπηλαίου σημειώνεται πως το όνομα προέρχεται από το «Οπλούς και χυδαιότερον Ομπλούς» δηλαδή από την λέξη όπλο. Άλλοι ιστορικοί και φιλόλογοι, υποστήριξαν ότι μπορεί να προέρχεται από το «Ομαλός» ή «Ομυαλός» συνηθισμένο τοπωνύμιο στην Ήπειρο για εδάφη με κατολισθήσεις. Στο χρονικό του Μορέως επίσης υπάρχει η φράση «Σ’ το παραπόταμον το αλφαιός, εις τον Ομπλόν το λέγουν». Άλλη άποψη για την ονομασία ήταν πως έχει σχέση με τον πηλό, το μπηλό, μπλός στην Ήπειρο και μπήλια στην Ρόδο.
Στην έρευνα του ονόματος συνέβαλε σημαντικά ο καθηγητής Ανδριώτης που σε άρθρο του το 1972 στα «Ελληνικά» υποστήριξε πως στη λέξη οπλή (το νύχι του ζώου ή ανθρώπου, ίχνος ποδαριού, το μονοπάτι όπως και στην Κύπρο ομπλή) βρίσκεται πιθανώς η ρίζα της ονομασίας Ομπλός. Από το οποίο και το όνομα έχει σχέση με μονοπάτι σε δασώδη έκταση, πέρασμα και ανθρώπων. Ή πολύ απλά η μονή πήρε το όνομα της από την αρβανίτικη λέξη «Όμπλε» που σημαίνει «Γλυκιά Παναγιά».
Η μονή της «Γλυκιάς Παναγιάς», γνωστή ως μονή Ομπλού, είναι κτισμένη σε υψόμετρο 750 μέτρων, στα 15 χιλιόμετρα από την Πάτρα. Τιμάται στα εισόδια της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στις 21 Νοεμβρίου. Η Ιερά Μονή ιδρύθηκε το 1315 από τον ιερομόναχο Ιωακείμ και τους δύο μοναχούς μαθητές του Ιωάσαφ και Παρθένιο. Στην περιοχή υπήρχε ένα εκκλησάκι, κτισμένο το 1189, δίπλα σε αυτό το εκκλησάκι οι πατέρες έκτισαν δύο κελιά και ξεκίνησαν την κοινοβιακή ζωή της μονής. Στο εκκλησάκι υπήρχε μια εικόνα της Θεοτόκου η οποία είχε πολύ γλυκό πρόσωπο. Εκεί υπήρχε εκκλησάκι ακόμη παλαιότερο και από το οποίο πήρε το όνομα της η μονή.
Το 1581 η μονή έγινε Σταυροπηγιακή και το 1896 ενσωματώθηκε και έγινε μετόχι της μονής του Αγίου Κωνσταντίνου. Το μοναστήρι έχει εμβαδόν περίπου 1800 τ. μ. και το καθολικό της είναι αφιερωμένο στα εισόδια της Θεοτόκου, ενώ υπάρχει και εσωτερικό παρεκκλήσι προς τιμή του Αγίου Χαραλάμπους.
Το 1612 κτίστηκε το σημερινό καθολικό στη θέση του παλαιού που υπήρχε πριν το 1315. Μετά τα «Ορλωφικά» του 1770 οι ορδές των αλβανών που είχαν φέρει οι Οθωμανοί για να καταπνίξουν την επανάσταση προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στην περιοχή και πυρπόλησαν την μονή. Κώδικας της μονής Ομπλού αναφέρει: «1770 κατά μήνα Απρίλιον έγινεν ο λεηλατισμός και χαλασμός της παλαιάς Πάτρας μεθ’ ής και ο εμπρησμός του μοναστηρίου, παρανάλωμα εις τε τα κελλία και την εκκλησία παρά των Αρβανιτών». Σώζεται και έγγραφο της 13 Μαϊου 1770 σύμφωνα με το οποίο οι αγάδες Σουλεϊμάσν και Μπουσταφά δηλώνουν ότι οι μοναχοί προσκύνησαν τον Μεχμέτ Πασά και κανείς δεν πρέπει να τους ενοχλεί. Το μετόχι που είχε η μονή στην πάτρα επίσης κάηκε από τους αλβανούς και ανοικοδομήθηκε το 1790.
Μετά την καταστροφή οι μοναχοί κατασκεύασαν την μονή όπως ήταν πρώτα. Η μονή βοήθησε πολύ στην προετοιμασία της επανάστασης του 1821, ήταν κέντρο ανεφοδιασμού του στρατοπέδου της Πάτρας και γι’ αυτό οι τούρκοι την έκαψαν πάλι τον Ιούνιο του 1821 και χάθηκαν πολλά ιστορικά κειμήλια, έγγραφα και εικόνες. Μετά την φωτιά οι πατέρες μάζεψαν ότι πολύτιμο είχε διασωθεί και έφυγαν για άλλες μονές στα Επτάνησα που ήταν υπό την κατοχή των Άγγλων. Σε κώδικα της μονής υπάρχει μια δυσνόητη αναφορά για την έναρξη της επανάστασης, όπου λέει ότι στις 3 Μαρτίου 1821 έφτασε στον Ομπλό η επανάσταση του Μοριά. Ο ιστορικός Θωμόπουλος δίνει πιθανή ερμηνεία ότι εκεί έγινε κάποια σύσκεψη προκρίτων για την επανάσταση.
Επαναστάτες συγκεντρώθηκαν στον Ομπλό στις 21 με 23 Μαρτίου πριν κατέβουν στην Πάτρα. Την 23 Μαρτίου οι Ασημάκης και Δημητράκης Ζαΐμης και άλλοι έγραψαν από τα Καλάβρυτα προς τον Ηγούμενο της Αγίας λαύρας να μην καθυστερούν την αποστολή τροφίμων στο Ομπλό γιατί κινδυνεύει να διαλυθεί το στράτευμα. Στις 3 Απριλίου 1821 έφτασε ο Γιουσούφ Πασάς στην Πάτρα και έλυσε την πολιορκία του φρουρίου διασκορπίζοντας τα στρατόπεδα των Ζαΐμη και Λόντου. Ο Ανδρέας Ζαΐμης περί τα τέλη Μαΐου ενίσχυσε την άμυνα γύρο από τον Ομπλό και απέκρουσε επίθεση των τουρκαλβανών υπό τον Ασλάνη.
Το 1865 χτίστηκε για πρώτη φορά το καμπαναριό αφού οι τούρκοι απαγόρευαν τις κωδωνοκρουσίες. Η τρίτη καταστροφή του μοναστηριού έγινε το 1943 από τους γερμανούς, που έκαψαν την μια πτέρυγα των κελιών, όπου κρύβονταν έλληνες αντάρτες. Δεν κάηκε το καθολικό και οι άλλες πτέρυγες, γιατί όταν ο γερμανός διοικητής μπήκε στην εκκλησία να βάλει φωτιά, βγήκε μετά από λίγο μετανοιωμένος και διέταξε τους στρατιώτες του να φύγουν αμέσως από το μοναστήρι χωρίς να πειράξουν τους πατέρες.
Στη μονή φυλάσσονται τρία τεμάχια Τίμιου Ξύλου, πολλά λείψανα Αγίων, αργυρός Σταυρός Αγιασμού του 1789 και πολλά άλλα κειμήλια αξίας. Σήμερα ζούνε και εργάζονται πνευματικά έξι πατέρες.